VLAANDEREN CIRCULAIR: “WE HEBBEN TERUG EEN HERSTELECONOMIE NODIG”

Hoogwaardige recyclage

Om materialen langer in de kringloop te houden is een verfijning van de recyclage noodzakelijk. Mouligneau: “Nu gebeurt een ruwe selectie in de containerparken. Een afwasmachine gaat in de ene container, een ander consumptiegoed in een andere. Meestal worden de basiselementen eruit gehaald en wordt de rest grotendeels vernield of onaangepast gedemonteerd. Als we mensen opleiden om specifieke grondstoffen uit materialen te halen, kunnen we ze kwaliteitsvoller aanbieden voor recyclage. Bij een gsm halen ze nu al met succes de edele metalen eruit, maar je kan kijken of je ook de andere grondstoffen kan hergebruiken. Ook uit het restafval van kunststoffen kunnen we meer halen dan er nu meestal gebeurt.

Ook in de bouw moeten we materialen maximaal hergebruiken of recycleren en op een goede manier uit elkaar halen. Je kan er een sloophamer doorjagen en het huis is weg. Het plastic gaat in een container, steenachtig materiaal in een andere. Daar kan heel veel waardevol materiaal in zitten, zoals ramen. Het vraagt handenarbeid om die ramen er goed uit te halen, te vervoeren en ergens anders terug in elkaar te steken. Maar de prijs van die arbeid ligt hoog. Slopen gebeurt sneller en vraagt minder manuren. We kunnen bedrijven stimuleren om beter te demonteren door een fiscale stimulans in te voeren voor dit soort handenarbeid en mensen beter te begeleiden.”

Hersteleconomie

Recyclage zit echter aan het einde van de keten. Een ander element om de levensduur van producten te verlengen en zo materialen langer in de kringloop te houden, is de hersteleconomie bevorderen. Mouligneau ziet daarbij ook kansen voor de sociale economie: “Als mensen in de winkel te horen krijgen dat ze hun defect koffiezetapparaat maar moeten weggooien omdat het herstel te duur is of omdat het naar de andere kant van de wereld moet voor herstel, dan motiveert dat niet om producten langer te gebruiken. Voor die hersteleconomie denken we in eerste instantie aan de kringwinkels, die perfect een herstelatelier kunnen opzetten. Mensen kunnen hun producten dan laten herstellen voor eigen gebruik in plaats van ze af te geven. Herstel zou (terug) de normale reflex moeten worden in de gewone economie.”

Fors investeren

Vlaanderen Circulair speelt knelpunten door naar de overheden. “Door de projecten weten we wat uitvoerders nodig hebben of waar ze op vastlopen. Daarmee stappen we naar de Vlaamse overheid. We stemmen ook af met VLAIO rond innovatie en met het Departement Omgeving als het over ruimtelijke ordening gaat. Aan de federale overheid vragen we bijvoorbeeld om productnormen aan te passen, fiscaal in te grijpen als we voelen dat bepaalde jobs en diensten niet aangeboden worden, of extra subsidiering te voorzien om goed gedrag te stimuleren.”

 “Het is belangrijk om nu fors te investeren om mensen in de sociale en circulaire economie aan een job te helpen. Eens men weet dat herstel, betere recyclage en hergebruik kan, kan het een omslag betekenen in de hele economie. De huidige aandacht voor klimaatbeleid biedt op dat vlak kansen. Naast het reduceren van energieverbruik en betere mobiliteit, moeten we ook investeren in de circulaire  economie, als we naar een volledige klimaatoplossing willen en op 1,5 graden klimaatopwarming willen mikken in plaats van 2 graden.”

Calls

Om de circulaire transitie te stimuleren, werkt Vlaanderen Circulair via calls. Mouligneau: “Dat zijn oproepen voor projecten die van onderuit ontstaan, in drie categorieën: circulair aankopen, circulair ondernemen en circulaire stad, want burgers en steden moeten mee in het verhaal. Het is niet voldoende dat bedrijven de omslag maken als de consument die nieuwe oplossingen niet ‘lust’.

Zo lopen er nu 135 projecten voor een bedrag van ongeveer 11 miljoen euro. In die projecten nodigen we uit om de keten te sluiten en alle partners te engageren die je daarvoor nodig hebt: bedrijven, steden, onderzoeksinstellingen, organisaties, burgerinitiatieven, middenveldorganisaties... We voorzien maximaal 100 000 euro voor een project, waarbij de initiatiefnemer minstens 20 % moet bijdragen. Bij niet-geslaagden kijken we of ze een gewone ondernemerschaps- of innovatieondersteuning kunnen krijgen van bijvoorbeeld VLAIO, het Agentschap Innoveren en Ondernemen, of VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek.

We kijken ook naar de private financieringsmarkt, bijvoorbeeld voor de deeleconomie en alle nieuwe systemen van ‘betalen voor gebruik’. Een eigenaar die zijn goederen least of verhuurt, zoekt vaak een externe financier als back-up. Banken zitten nu al achter leaseformules van auto’s enzovoort. Als we willen dat de circulaire economie dé economie wordt, moeten banken en fondsen ook mee zijn.”

Green deals

“Naast de calls werken we met Green Deals, die bedrijven en organisaties oproepen om circulair te werken. Zo hebben we een Green deal circulair aankopen, waarbij elke aankoper zich engageert om twee productlijnen of diensten meer circulair aan te kopen. Andere organisaties die ondersteunende diensten aanbieden, zoals juridische hulp of onderzoek, kunnen aansluiten.

We hebben nu ook een Green deal circulair bouwen. Op twee maanden tijd zitten we al aan meer dan 290 kandidaten die de bouwpraktijk meer circulair willen maken. Het gaat om bouwprojecten, ontwikkeling van nieuwe materialen, veranderingsgericht bouwen…

Sociale economie

De transitie naar een circulaire economie biedt ook opportuniteiten voor de sociale economie. Circulaire activiteiten die een schakel vormen in het logistieke proces van het sluiten van kringlopen, lenen zich goed tot de sector. Bijvoorbeeld inzamelene en sorteren van goederenstromen, onderhoud, reparatie, refurbishment, ... Ook de deel- en diensteneconomie bieden kansen voor de sociale economie. Samenwerkingen en innovatie kunnen de rol van de sector vergroten.

Zoek je als sociale economie-onderneming inspiratie? Kijk zeker dan eens naar de trendstudie 'circulaire economie'.

Wil je als sociale economie-onderneming concreet aan de slag? Dan kan je op verschillende steunmaatregelen beroep doen, waaronder:

• Managementadvies: om je bedrijfsvoering te verbeteren en je onderneming te versterken;
• Steun voor de aanwerving van een innovatiemanager;
• Steun voor de operationele uitwerking van een innovatief project;
• Financiering op maat

Meer info: kijk op de ondersteuningspagina.