Over ons

Sociale economie is een initiatief van het Departement Werk en Sociale Economie. De website is het knooppunt voor iedereen met interesse in sociale economie en sociaal ondernemerschap. 

We ondersteunen sociale (-economie)ondernemingen en ondernemerschap in Vlaanderen via een breed scala aan maatregelen. Door gericht in te zetten op weerbare, innovatieve en gezonde ondernemingen kunnen we sociale tewerkstelling bevorderen, duurzame job- en groeimogelijkheden creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen stimuleren.

We voorzien directe steunmaatregelen zoals rechtstreekse steun aan bedrijven (bijvoorbeeld opstart- of innovatiesubsidies, tewerkstellingssteun) en indirecte steunmaatregelen via steun aan lokale besturen, intermediairen of via sociale financiering. Tenslotte bieden we ook een ondersteunende dienstverlening, onder andere via vormingen, evenementen en handleidingen.

Dit doen we in samenwerking met tal van partners. 

Sociaal ondernemerschap is ondernemerschap met een sociale invalshoek.

Het is het geheel aan activiteiten en gedragingen van ondernemingen en individuen dat zich richt op het oplossen van een maatschappelijk vraagstuk en/of het creëren van maatschappelijke waarde door een duurzame bedrijfsvoering. Die sociale innovatie daagt de bestaande situatie uit en creëert vernieuwende oplossingen voor een betere toekomst.  

Wanneer zo'n sociaal innovatief idee zich in producten of diensten op de markt vertaalt, spreken we over sociaal ondernemen. Hoe een ondernemer die sociale component in zijn onderneming inbouwt, kan sterk verschillen. Dit kan onder de vorm van sociale tewerkstelling of door op een marktgerichte wijze in te spelen op maatschappelijke noden . 

Veel sociale ondernemers vinden we terug in de sociale economie. De sociale economie bestaat uit bedrijven en initiatieven die in de eerste plaats een specifieke maatschappelijke meerwaarde willen realiseren. 

De sociale economie wil ook het ondernemerschap zélf anders aanpakken. Duurzaam ondernemen houdt in dat het rendement verder gaat dan alleen financiële winst: ook de maatschappelijke winst telt mee.

De sociale economie in Vlaanderen omvat een grote diversiteit aan ondernemingen. We kennen ze als maatwerkbedrijven, kringloopwinkels of coöperaties, maar ook als nieuwere initiatieven zoals seniorenzorg, energiesnoeiers, groenwerkers en fietspunten.

Een specifieke groep ondernemingen werkt rond het inschakelen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. We kennen hen onder andere als de erkende maatwerkbedrijven. Zij bieden werk en begeleiding op maat van deze mensen en worden daarbij ondersteund door de Vlaamse overheid. Dankzij een duurzame job waarin competentieversterking centraal staat, kunnen zij een volwaardige en zinvolle rol spelen in onze samenleving. 

Sociale economie-ondernemingen zijn aandrijvers van duurzame innovatie en zijn vanuit hun out-of-the-box-mentaliteit vaak pioniers in hun activiteit. Ze zijn inspiratoren om de noodzakelijke transitie naar een duurzame economie te maken. Ze brengen vaak ecosystemen in beweging. Met de grote uitdagingen die voor ons liggen, kunnen zij mee het verschil maken, gaande van huisvesting en armoede tot circulaire economie en mobiliteit. Vele sociale economie-ondernemingen zijn lokaal verankerd. Ze zijn dan ook interessante partners voor andere ondernemingen en overheden om hun economische en maatschappelijke doelstellingen waar te maken.

Heel wat actoren ondernemen sociaal, of dragen bij tot meer sociaal ondernemerschap. We onderscheiden verschillende types ondernemingen:

Activiteitencoöperaties

Een activiteitencoöperatie helpt werkzoekenden die met een eigen zaak willen beginnen en geeft begeleiding en coaching, zowel individueel als collectief. Activiteitencoöperaties zijn uniek door het veilige kader dat ze bieden: kandidaat-ondernemers kunnen hun zaak opstarten en uittesten onder de vleugels van de organisatie, terwijl ze hun werklozenstatuut en eventuele uitkering behouden.

Lokale besturen

Lokale besturen zijn een belangrijke hefboom om de sociale economie in hun stad of gemeente te stimuleren. Ze kunnen een voortrekkersrol spelen in het uitbouwen van een lokale beleidsvisie die optimaal inspeelt op lokale noden en opportuniteiten voor sociaal ondernemerschap. Daarnaast kunnen ze via een sociaal aankoopbeleid of overheidsopdrachten een katalysator zijn voor de sociale economie, partners en burgers met elkaar in contact brengen en stimulansen voorzien voor initiatieven in de lokale sociale economie. De Vlaamse overheid ondersteunt onder meer lokale besturen om een regierol rond sociale economie en werk op te nemen. 

Lokale diensteneconomie

Via de lokale diensteneconomie wil de overheid een dienstenaanbod uitbouwen dat aansluit bij maatschappelijke noden en tegelijk kansen creëert voor werknemers.
Werknemers krijgen binnen de lokale diensteneconomie specifieke opleiding, begeleiding en ondersteuning op de werkvloer. Dat versterkt hun competenties en hun potentieel om door te stromen naar de reguliere economie. De begeleiding verzekert de kwaliteit van de dienstverlening en draagt bij aan het engagement van de werknemers.

Maatwerkbedrijven

Maatwerkbedrijven zijn erkende organisaties of ondernemingen en hebben de inschakeling van werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt als kerntaak. Zij passen hun economische activiteiten daaraan aan. Zij voorzien werk en begeleiding op maat van de werknemer. De maatwerkbedrijven zijn actief in de meeste uiteenlopende sectoren in heel Vlaanderen, en kenmerken zich door flexibiliteit en innovatie. Maatwerkbedrijven kunnen, met het oog op de noden van hun werknemers, extra ondersteuning krijgen (bijvoorbeeld collectief maatwerk) om hun kerntaak te realiseren en infrastructuuraanpassingen te doen. 

Ondernemingen

Ondernemingen maken van hun sociale aspect niet hun 'core business' of hun maatschappelijk hoofddoel. Dat is ook niet noodzakelijk om op sociaal vlak een belangrijke rol te kunnen spelen. Ondernemingen kunnen heel wat sociale aspecten in hun onderneming integreren. Bijvoorbeeld door hun tewerkstelling toegankelijk te maken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (bijvoorbeeld via individueel maatwerk). Of ze kunnen gericht en complementair samenwerken met sociale ondernemingen. Zo geven ze vorm aan maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Sociale ondernemingen

Een aantal ondernemingen definieert het aanpakken van een uitgesproken sociale uitdaging als maatschappelijk hoofddoel (impact first). Denk bijvoorbeeld aan uitdagingen als sociale tewerkstelling, armoede, klimaattransitie, betaalbaar wonen, circulaire oplossingen, … Zij bouwen hun businessmodel uit in functie van hun sociale missie. Bijgevolg verbinden ze economische rendabiliteit met een duidelijke maatschappelijke meerwaarde, vaak vanuit vernieuwende oplossingen. Die groep noemen we sociale ondernemers en is wereldwijd groeiend.